Omega 3 – dlaczego bez nich nasze życie nie miałoby sensu

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny Omega-3, bo o nich mowa, mają szczególną rolę w naszym życiu. Od samego poczęcia, aż do śmierci kształtują nasz organizm i mają wpływ na wiele funkcji życiowych.

DLA PRZYPOMNIENIA

„Tłuszcze” dzielimy na:

– NASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE (głównie odzwierzęce),

– NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE (głównie pochodzenia roślinnego).

Natomiast NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE dzielimy na:

– JEDNONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE – JNKT,

– WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZOWE – WNKT:

• kwasy z rodziny omega-3 – n-3;
• kwasy z rodziny omega-6 – n-6 – tych skrótów będę używała w dalszej części tekstu.
  

Kwasy tłuszczowe n-3 wchodzą w skład błon komórkowych, w szczególności tkanki mózgowej i włókien nerwowych. Są również wbudowane w płytki krwi.

Dzięki takiemu umieszczeniu w organizmie wpływają między innymi na:

• budowę, rozwój i funkcjonowanie mózgu,
• zdolności poznawcze oraz intelektualne,
• procesy widzenia,
• wytwarzanie wielu związków mających działanie przeciw arytmiczne, przeciwzakrzepowe, przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne.

Kwasy Omega-3 mają szczególną rolę w życiu płodowym i niemowlęcym. Odpowiednia ilość kwasów tłuszczowych n-3 i n-6 w diecie matki przeciwdziała przedwczesnemu porodowi i niskiej masie urodzeniowej dziecka. W szczególności wpływa na rozwój ośrodkowego układu nerwowego i zdolności uczenia się dziecka. Duże ilości n-3 noworodek otrzymuje z mlekiem matki, dlatego ważnym jest, aby w przypadku karmienia sztucznego, w mieszankach podawane były odpowiednie ilości kwasów n-3 i n-6.

Podczas starzenia się organizmu niezwykle ważna jest dodatkowa podaż n-3, ze względu na spowolnienie wielu procesów syntezy różnych związków, ważnych dla prawidłowego funkcjonowania mózgu. W przypadku niedoborów może dojść do upośledzenia funkcji poznawczych, pogorszenia wzroku, szybszego rozwoju demencji i chorób neurodegeneracyjnych.

Kwasy tłuszczowe n-3, dzięki obecności w płytkach krwi, mają szczególne znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. Regulują ciśnienie tętnicze, krzepliwość krwi, stężenie trójglicerydów w osoczu, odpowiedź immunologiczną i procesy zapalne, w skrócie przeciwdziałają i zmniejszają ryzyko zawału serca.

Już w 1970 roku udowodniono prozdrowotne działanie kwasów n-3. Duńscy naukowcy przebadali populację Eskimosów zamieszkujących Grenlandię i wykazali niską zachorowalność na choroby sercowo-naczyniowe, dzięki zwiększonemu spożyciu tłustych ryb.

Jednak musimy pamiętać, że całokształt naszego życia wpływa na rozwój chorób, w szczególności serowo-naczyniowych. Niska aktywność fizyczna, palenie papierosów, wysoko przetworzona dieta, z ogromną ilością produktów tłustych zwierzęcych, słonych, może zniweczyć dodatkowe spożycie, czy suplementację kwasów tłuszczowych n-3 i n-6.

Coraz więcej badań naukowych pokazuje związek pomiędzy niedoborem kwasów tłuszczowych n-3, a występowanie depresji. Wynika to ze zmian w odżywianiu się człowieka na przestrzeni kilkuset lat. Wiąże się to z zaburzeniem prawidłowego stosunku wielonienasyconych kwasów tłuszczowych n-6 do n-3 (zbyt duże ilości n-6). Odpowiednia ilość n-3 w diecie może zapobiegać zaburzeniom nastroju, poprzez poprawę funkcjonowania naczyń krwionośnych w mózgu (poprawia przepływ krwi, dzięki któremu zapewniony jest lepszy dostęp składników odżywczych do mózgu).

W przypadku występujących już zaburzeń psychicznych, jak depresji, schizofrenii, choroby Alzheimera, suplementacja n-3 jest skuteczną uzupełniającą formą terapii i zwiększa skuteczność leczenia m. in. depresji.

Musimy pamiętać, iż nasze ciało nie jest w stanie wytworzyć samemu kwasów tłuszczowych n-3 i musimy je pobierać z pożywienia.

Największe ilości omega-3 występują w algach i fitoplanktonie morskim. Dlatego zwierzęta żywiące się nimi posiadają równie spore ilości, jak np.:

• łosoś 1,4-1,9g/100g,
• śledź 1,2-1,7g/100g,
• makrela 1,0-2,5g/100g,
• pstrąg 0,7-1,0g/100g,
• tuńczyk w puszce 0,7-1,0g/100g,
• flądra 0,4g/100g,

Owoce morza (ostrygi, kraby, krewetki) są równie dobrym źródłem n-3. Dobrym suplementem jest tran, czyli olej pozyskiwany z wątroby dorsza atlantyckiego oraz rekina żyjącego w okolicy Nowej Zelandii i Tasmanii.

Dobrym roślinnym źródłem n-3 jest również olej lniany i olej z dzikiej róży oraz orzechy włoskie, siemię lniane i nasiona chia.

Nie od dzisiaj wiadomo, że jedną z najlepszych diet, w szczególności związaną z prewencją chorób układu sercowo-naczyniowego jest dieta Śródziemnomorska. Spore ilości warzyw, olejów roślinnych podawanych na surowo, ale i ryb, wpływają pozytywnie na funkcjonowanie organizmu.

Dla kwasów omega-3 EPA i DHA (pochodzenia zwierzęcego) norma wynosi 400-650mg na dzień. W przypadku osób chorych po zawale mięśnia sercowego, z chorobą wieńcową, pacjentów okulistyczno-neurologiczno-psychiatrycznych około 1g na dzień.

Dla kwasów omega-3 ALA (pochodzenia roślinnego) norma wynosi 2,2g na dzień.

W przypadku osób z dużym rozrzedzeniem krwi, nie powinny przyjmować większych ilości n-3, ze względu na jego przeciwzakrzepowe działanie.

PODSUMOWUJĄC…

Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 wpływają na prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu przez całe życie. Warto już teraz zwrócić uwagę, czy w diecie spożywamy prawidłowe ich ilości, czy warto zacząć je suplementować. Zwiększy to nie tylko naszą odporność, ale i zmniejszy ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych, neurodegeneracyjnych, a w przypadku kobiet w wieku rozrodczym, w trakcie planowania ciąży, pozwoli na prawidłowy rozwój płodu i dziecka.

Bibliografia

Materac E. Marczyński Z. Bodek KH. Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. 2013, 46, 2, s. 225-233.

Dutkowska A. Rachoń D. Rola kwasów tłuszczowych n-3 i n-6 w prewencji chorób układu sercowo naczyniowego. Choroby Serca i naczyń 2015, 12, 3, s. 154-159.

Drąg J. Goździalska A. Jaśkiewicz J. Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 w neuropsychiatrii. Państwo i Społeczeństwo 2014, 14, 1, s. 97-109.

Łoźna K. kita A. Styczyńska M. Biernat J. Skład kwasów tłuszczowych olejów zalecanych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Probl Hig Epidemiol 2012, 93, 4, s. 871-875.

Kochman K. Kluczowa rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w biologii człowieka; Predykcyjna teoria ewolucji Crawforda. Postępy Biologii Komórki 2012, 39, 2, s. 189-198.

Wilczyńska A. Kwasy tłuszczowe w leczeniu i zapobieganiu depresji. Psychiatria Polska 2013, 47, 4, s. 657-666.